„Generał Bem wraca do domu”

Przemek Branas

W 1929 r. pochowano w Tarnowie zwłoki zmarłego w 1850 r. gen. Józefa Bema. Zanim jednak szczątki bohatera narodowego Polski, Węgier i Turcji trafiły do rodzinnego miasta, poddano je ekshumacji z pierwotnego miejsca pochówku – muzułmańskiego cmentarza w Aleppo w Syrii. Wykopany w Aleppo generał wyruszył pociągiem do domu. Pochówek odbył się we wzniesionym na tę okazję – dziś sąsiadującym z BWA Tarnów – mauzoleum i wpisywał się w politykę historyczną prowadzoną przez władze II Rzeczpospolitej. Składały się na nią odbywające się w l. 20. powtórne pochówki bohaterów i wieszczów narodowych – jak np. w 1927 r. Juliusza Słowackiego, którego ciało sprowadzono z Paryża do Krakowa. W 1925 r. pochowano w Warszawie ekshumowane we Lwowie ciało żołnierza, który stał się Nieznanym Żołnierzem. Wykorzystanie postaci generała Bema przez politykę historyczną II RP jest interesujące dlatego, że pochówek odczytywać można w kontekście ówczesnej polskiej polityki zagranicznej i utopijnej idei międzymorza – sojuszu państw położonych między Bałtykiem a Morzem Czarnym. Przejazd ciała przez Turcję i kraje Europy Środkowej był okazją do zamanifestowania dobrych stosunków z tymi państwami, a także historycznych więzi istniejących między nimi. Generałowi hołd oddawano w Stambule, a na węgierskich stacjach, przez które przejeżdżał pociąg, witały go tłumy. W Budapeszcie przewieziono ciało do Muzeum Narodowego, gdzie wystawiono je na widok publiczny.
W 2016 r. Przemysław Branas udał się w podróż z Tarnowa do Aleppo, usiłując w odwrotnym kierunku pokonać trasę, którą ponad osiemdziesiąt lat wcześniej przebyło ciało generała. Podróż artysty była nie tylko przewrotnym powtórzeniem historii z 1929 r. – była też performansem w czasach, które same nieporadnie powtarzają historię. W czasach ponownych pochówków bohaterów, kiedy odświeżana jest idea międzymorza, a Polska stawiana jest obok Węgier i Turcji. Podróż artysty odbyła się w czasie toczącej się w Syrii wojny. Wystawa prezentuje jej zapis wideo, fotografie wykonane na początku i końcu drogi oraz prace powstałe wokół historii życia i życia po życiu generała Bema.

Przemek Branas – absolwent wydziału intermediów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Obecnie doktorant Interdyscyplinarnych Studiów Doktoranckich Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu. Brał udział m.in. w festiwalu Embodied Action (Hong Kong, 2016),GUYU ACTION Performance Art Festival (Chiny, 2016), Polish Performance Night (Le Lieu Gallery, Quebec, 2014). Autor wystaw indywidualnych Moro (Galeria Wschodnia, Łódź, 2013) Czkawka w ramach Miesiąca Fotografii w Krakowie (MOCAK, Kraków, 2014), Praca-technika (Project Room, CSW Zamek Ujazdowski, 2016). Stypendysta Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2013). Laureat nagrody Fundacji Grey House Szara Kamienica (2015), II nagrody Deutsche Bank i Zachęty – Narodowej Galerii Sztuki (Spojrzenia 2017).

W BWA Tarnów prezentował swoje prace na wystawach zbiorowych: Ars moriendi (2015) i Wykrój. Miasto. Tarnów(2016).

Wojciech Szymański – adiunkt w Zakładzie Historii Sztuki i Kultury Nowoczesnej. Magisterium z historii sztuki otrzymał w 2008 roku w Instytucie Historii Sztuki UJ, magisterium z filozofii w 2010 roku w Instytucie Filozofii UJ. W 2013 roku doktoryzował się na Wydziale Historycznym UJ na podstawie pracy „Postminimalizm w sztukach wizualnych w latach 1985-2000. Artyści wobec dziedzictwa minimalizmu. Roni Horn, Felix Gonzalez-Torres, Derek Jarman”. W latach 2014-2017 pracował jako adiunkt w Zakładzie Historii Sztuki Nowoczesnej w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie realizował przyznany przez Narodowe Centrum Nauki staż podoktorski pt. „Obrazy (z) Wielkiej Wojny. Sposoby reprezentacji Wielkiej Wojny 1914-1918 w sztuce w Polsce”. Stypendysta Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Krytyk sztuki i niezależny kurator, członek Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki AICA.

Wystawa jest kolejną odsłoną projektu „PRACA-TECHNIKA”, który miał swoją premierę w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie / Bank Pekao Project Room (2016).

Podziękowania:

Muzeum Okręgowe w Tarnowie, Ahmet Adem Saglam, Studio FILMLOVE, Fundacja RazemPamoja, CSW Zamek Ujazdowski w Warszawie, Bank Pekao Project Room oraz dla artysty Mustafa Boga

W programie:

Niedziela 26.11 / Finisaż / Festiwal ArtFest
g. 11:00 / Mały ArtFest

„Zima w Syrii” – warsztaty z artystą Przemkiem Branasem i Gośćmi, dla dzieci 8-12 lat, wstęp 1 zł, obowiązują zapisy: kubisztal@bwa.tarnow.pl

g. 15:00

„Powroty bohaterów. Powtórne pogrzeby jako praktyka kulturowa w międzywojennej Europie” – wykład dr. Wojciecha Szymańskiego „Powroty bohaterów. Powtórne pogrzeby jako praktyka kulturowa w międzywojennej Europie”
Kuratorskie oprowadzanie po wystawie

Wstęp 1 zł