Protokół z obrad Rady Miejskiej w Tarnowie z 30 października 1918 r.

W związku z obchodami 100. rocznicy odzyskania przez Polskę Niepodległości, Muzeum Okręgowe w Tarnowie przygotowało niezwykłe wydarzenie. Po raz pierwszy w historii publicznie zaprezentowany zostanie, stanowiący własność Archiwum Narodowego w Krakowie, dokument: „Protokół z obrad Rady Miejskiej w Tarnowie z 30 października 1918 r.”. To właśnie
w nim odnotowany został fakt, iż rajcy tarnowscy zadeklarowali oddanie miasta pod władzę rządu warszawskiego, a tym samym odrzucili dotychczasowe zwierzchnictwo władzy austriackiego zaborcy. Premierowy pokaz odbędzie się w niedzielę, 11 listopada o godzinie 10:00 w Siedzibie Muzeum Okręgowego. W tym dniu wstęp na wystawę będzie wolny, a wystawa będzie dostępna dla zwiedzających od 10:00 do 18:00. O każdej pełnej godzinie (do 17:00 włącznie) odbywać będą się prelekcje przeprowadzane przez pracowników Działu Historii.

I wojna światowa oraz będąca wynikiem jej rozstrzygnięć sytuacja geopolityczna stały się szansą dla odradzających się narodów europejskich, w tym także dla Polaków. Sam akt wojny, choć niezbędny, nie był jednak jedynym środkiem na drodze do wolności. Dążenia niepodległościowe wojskowych, przebiegały równolegle z działaniami polityków cywilnych, co znalazło odzwierciedlenie także w Tarnowie. W czasie gdy przywódcy przewrotu wojskowego, na czele
z Janem Stylińskim i Władysławem Dziadoszem, przygotowywali się do przejęcia miejscowego garnizonu i obsadzenia najważniejszych pod względem strategicznym punktów w mieście, burmistrz dr Tadeusz Tertil przewodniczył nadzwyczajnemu posiedzeniu Rady Miasta. Posiedzenie to, uznawane za preludium późniejszych przemian odbyło się 30 października 1918 r., o godzinie 18:00, w sali tarnowskiego Ratusza. Udział wzięło w nim 26 radnych. W jego trakcie
T. Tertil postawił niezwykle odważny i zapewne zaskakujący po części samych radnych wniosek:

Rada m. oświadcza, że Tarnów oddaje się poleceniom rządu warszawskiego – i że organowi rządowemu utworzonemu przez Radę Regencyjną da posłuch…

Trudno powiedzieć, jaka była wiedza burmistrza Tertila na temat działań przywódców wojskowych i przygotowywanego przez nich przewrotu. Oddanie Tarnowa utworzonej przez Niemców 12 września 1917 r. Radzie Regencyjnej, która nie cieszyła się bynajmniej uznaniem środowisk legionowych, z których wywodzili się tarnowscy dowódcy, wskazuje raczej że przejmowanie władzy w Tarnowie miało charakter dwutorowy i choć zbiegło się w czasie, raczej spontaniczny niż planowy.

Prezentowany protokół jest wyjątkowym i bezcennym, najważniejszym w kontekście tarnowskich wydarzeń sprzed stu laty, świadectwem potwierdzającym niezwykle odważną, a przede wszystkim wczesną reakcję władz miasta Tarnowa na ówczesną, dynamiczną sytuację polityczną. Dowodem zmysłu politycznego burmistrza Tertila; jak również podsumowaniem dotychczasowych działań niepodległościowych tarnowskiego samorządu – widocznych chociażby w fakcie przemianowania nazwy ulicy Krakowskiej na Niepodległości, czy przyjęcia „rezolucji niepodległościowej” w styczniu 1918 r.

Prócz wspomnianej deklaracji w protokole znalazły się także inne interesujące informacje związane z przebiegiem posiedzenia. Dotyczyły one m.in. udzielenia zgody na objęcie przez
T. Tertila funkcji w zarządzie Polskiej Komisji Likwidacyjnej; czy też decyzji o wysłaniu telegramów gratulacyjnych do tworzących się państw: czeskiego (Czechosłowacja)
i południowosłowiańskiego (Królestwa Słoweńców, Chorwatów i Serbów).

Dokument będzie eksponowany w siedzibie Muzeum Okręgowego w Tarnowie przy Rynku 3. Zobaczyć go będzie można jedynie przez nieco ponad dwa tygodnie, do końca listopada 2018 r.