"Tajsa. Wczoraj i jutro brzmi tak samo"

Tajsa to wyjątkowa wystawa realizowana w przestrzeni Biura Wystaw Artystycznych w Tarnowie oraz w jego okolicach. Dedykowana jest społecznościom romskim na świecie. Inspirując się bogatą i różnorodną kulturą romską, zapraszamy do aktywności oraz do spotkań w specjalnie zaaranżowanej przestrzeni galerii, gdzie rozmawiamy o kształcie współczesnego świata i o wyzwaniach, które przed nami rzuca.

Wystawa dedykowana społeczności romskiej na świecie z udziałem (w kolejności występowania): Katarzyna Szumska, Zbigniew Szumski, Stach Szumski / Szum, Karolina Freino, Marian Misiak, Paweł Kulczyński, Paweł Szroniak, Paulina Plizga, Lászlo Moholy-Nagy, Paweł Mościcki, Monika Weychert-Waluszko, Gregory Kowalski, Angelika Kuźniak, Adam Bartosz, Delaine Le Bas, Aleksandar Petrović, Katarzyna Leszczyńska, Jasmine Dellal, Joanna Kwiatkowska-Talewicz, Maria Konopnicka (Lena Rogowska, Asia Bordowa), Timea Junghaus, ZetPety – Recycling Design (Natalia Siódmak i Marcin Ryszkowski), Monika Konieczna, Ewelina Ciszewska.

Kuratorki, redaktorki publikacji: Katarzyna Roj i Joanna Synowiec
Opieka merytoryczna: Natalia Gancarz i Adam Bartosz
Projekty graficzne: Kaja Gliwa
Scenografia: Knockoutdesign (Marta Florkowska-Dwojak, Magda Juszczak, Maya Ober)

Wiecznie trwająca teraźniejszość, w której realizuje się historia i tożsamość Romów, jest głównym tematem wystawy. Dlatego też nie prezentujemy na niej prac w tradycyjnej odsłonie obiektów artystycznych, lecz tworzymy warunki możliwości dla zaistnienia działań o charakterze artystycznym i poznawczym. W specjalnie zaaranżowanej scenografii swoją odsłonę mają działania performatywne, wykłady, badania, pokazy filmowe, warsztaty dla dzieci i dorosłych.

Wstęp wolny na wystawę i wszystkie wydarzenia towarzyszące. Przez cały czas trwania wystawy „Tajsa” przestrzeń BWA czynna wtorek-niedziela 13 – 20.

KALENDARIUM

20 – 21 MARCA – CZWARTEK – PIĄTEK

Ukryte, cz.1
Warsztaty fotograficzne z dziećmi romskimi w Tarnowie
prowadzenie: Magdalena Burdzyńska, Jola Więcław, Katarzyna Górowska  / BWA w Tarnowie

21 – 23 MARCA – PIĄTEK – NIEDZIELA

Tajsa – mural
ul. Narutowicza 42 w Tarnowie, przy Wątoku

Pobyt Stacha Szumskiego w Tarnowie, praca nad muralem Tajsa oraz prezentacja jej finalnego efektu mieszkańcom Tarnowa w niedzielę 23 marca o godz. 11, w 50. rocznicę ostatecznego zakazu wędrowania i koczowania Romów w Polsce.

8 KWIETNIA – WTOREK – GODZ. 18.00

Międzynarodowy Dzień Romów
Taisa sławię dobrego barbarzyńcę

Komentarz z punktu widzenia artysty wywodzącego się z kultury romskiej, w kontekście Tajsa i współczesności.

Krzysztof Gil, urodzony 30.12.1987r. w Krakowie, absolwent Krakowskiego Liceum Sztuk Plastycznych im. Józefa Kluzy, dyplom z wyróżnieniem z malarstwa i reklamy wizualnej. Absolwent Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie w latach 2008-2013, dyplom w pracowni litografii pod opieką dr hab. Piotra Panasiewicza, aneks w pracowni rysunku dr hab. Joanny Kaiser, doktorant na Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie.

Rom-Polak, wychowywał się w Nowym Targu, gdzie po ukończeniu gimnazjum rozpoczął naukę dzięki stypendium Hansa Guggenheima, w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Krakowie, które ukończył z wyróżnieniem. W 2008 rozpoczął studia na wydziale grafiki w Krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych.

Laureat stypendium fundacji Jolanty Kwaśniewskiej oraz trzykrotny laureat stypendium Ministra MSWiA. Od początku swojej drogi twórczej rozwija temat związany z jego Romskim pochodzeniem. Prace w większości opierające się na figuracji, w których mocno widoczne jest zamiłowanie autora do rysunku. W swojej twórczości zestawia precyzyjnie wypracowane przedstawiania figuratywne z ekspresyjnymi formami abstrakcyjnymi, oscylując wokół wąskiej gamy barwnej. Przy tworzeniu prac inspiruje się starymi fotografiami, ilustracjami do starych książek, kadrami z filmów, nie starając się je odtworzyć takimi jakie są ale wykorzystując je jednie jako pretekst do przetransponowania ich w swój własny obraz.

Jest zaangażowany w działalność społeczną, przeciwdziałającą dyskryminacji i wykluczeniu społecznemu. Jest członkiem międzynarodowej organizacji „Ternype”, której głównym celem jest walka z dyskryminacją na tle rasowym poprzez akcje edukacyjno-społeczne.

9 – 11 KWIETNIA – ŚRODA – PIĄTEK – GODZ. 17 – 20.00 (Z PRZERWĄ)

Dizajn nomadyczny, cz. 1: Koc
Warsztaty otwarte dla osób od 15 roku życia
prowadzenie: Paulina Plizga

Istotnym elementem przemieszczania się jest odpowiedni ekwipunek oraz umiejętność organizacji miejsca do tymczasowego postoju. Życie w ruchu wymaga umiejętności doboru odpowiednich rzeczy wokół siebie, pełniących zarówno funkcję praktyczną, jak i magiczną. Podobnie jest z zajmowaną przestrzenią, występującą najczęściej w skali mikro – wozach, camperach, barakach, szałasach, etc. Jej odpowiednie zagospodarowanie ma swoją ekonomię – korzystamy z rzeczy trwałych, ale pozwalających na dowolne dopasowanie ich do konkretnych okoliczności. Praca z małą przestrzenią wymaga zatem wyobraźni, znajomości własnych potrzeb i umiejętności wtórnego wykorzystania surowców.

Część 1. warsztatów z dizajnu nomadycznego prowadzi Paulina Plizga. Tematem jest koc.
Paulina Plizga w rozmowie z Michałem Grzegorzkiem, przewodnik po wystawie “Gotyk Polski” (galeria BWA Wrocław – Galerie Sztuki Współczesnej):

Ulubioną formą ubioru jest dla mnie koc, z jego prostotą, a zarazem funkcją wybitnie ochronną. Od niepamiętnych czasów inspiruje mnie jako źródło coraz nowszych rozwiązań konstrukcyjnych. Z koca może powstać prawie wszystko: spódnica, płaszcz, sukienka, a także namiot” .

Paulina Plizga urodziła się w 1971 roku w Wodzisławiu Śląskim, z początkiem lat 90. wyjeżdża do Paryża, gdzie do dziś mieszka i pracuje jako niezależna projektantka i kostumolog. Debiutowała w 1994 roku kolekcją zaprezentowaną w ogrodach Place des Vosges.

Poza Europą i USA w końcu trafiła do Japonii, gdzie w 2005 przeprowadziła krawiecki happening – “trash factory”. Pracuje na pograniczu mody i sztuki, bierze udział w wystawach: Transit station Berlin 2005 i Edynburg 2006, Raciborski Festiwal Sztuki Ciało.Duch.Miasto 2008, Nest – galeria Korczynski Paryż 2008, Szafa Polska – BWA Wrocław 20013. Regularnie bierze udział w polskim tygodniu mody w Łodzi (dotychczas 8 kolekcji). Nagrodzona przez magazyn K Mag za kreatywność, jako “najlepszy projektant 2012” sekcji OFF Out of Schedule Fashion Philosophy Fashion Week Poland. W listopadzie 2013 zaprojektowała kostiumy i rekwizyty do spektaklu “Architektura światła” (Polski Teatr Tańca w Poznaniu). Obecnie wybór jej prac można oglądać na wystawie “Gotyk Polski” w galerii Dizajn – BWA Wrocław (kuratorzy: Michał Grzegorzek i Michał Niechaj)

Łącząc skrawki materiałów tworzy własne tkaniny – „gniazda” z nici i patchwork o fakturze imitującej pióra i spękaną korę drzew. W swej twórczości nawiązuje do dzieł takich polskich artystów jak Magdalena Abakanowicz,Władysław Hasior czy Tadeusz Piotr Potworowski.

10 – 11 KWIETNIA – CZWARTEK – PIĄTEK – GODZ. 10 – 13.00

Dizajn nomadyczny, cz. 2: Wnętrza mobilne bądź tymczasowe mikorprzestrzenie – barakowozy i szałasy
Warsztaty z udziałem uczniów Zespołu Szkół Plastycznych w Tarnowie
prowadzenie: Katarzyna Roj, Stach Szumski

12 KWIETNIA – SOBOTA – GODZ. 18.00

Romska wystawa to pułapka
wykład Moniki Weychert-Waluszko oraz dyskusja

24 KWIETNIA – CZWARTEK – GODZ. 18.00

Gregory Kowalski, Historia Cyganki, 1992
pokaz filmu oraz rozmowa z Angeliką Kuźniak, autorką opowieści reporterskiej Papusza,2013

 25 KWIETNIA – PIĄTEK – GODZ. 18.00

Władysław Ślesicki, Zanim opadną liście, 1964
pokaz filmu oraz dyskusja z Adamem Bartoszem / Muzeum Okręgowe w Tarnowie

25 – 26 KWIETNIA – PIĄTEK – SOBOTA

Ukryte, cz. 2
warsztaty fotograficzne i podróżnicze dla dzieci Romów rumuńskich mieszkających we Wrocławiu
prowadzenie: Magdalena Burdzyńska, Katarzyna Górowska, Jola Więcław / BWA w Tarnowie oraz oprowadzanie po ekspozycji i kolekcji Romowie. Historia i Kultura w Muzeum Etnograficznym w Tarnowie – Adam Bartosz, Natalia Gancarz / Muzeum Okręgowe w Tarnowie

 1 MAJA – CZWARTEK – GODZ. 13 – 18.00

Delaine Le Bas, Jivipen ta divus (Life today/Living for today)
kombinacja wykładu, performansu, akcji i obecności artystki

Prezentacja efektów rezydencji artystki Karoliny Freino i spotkanie z autorką

Inauguracja dwukanałowej instalacji dźwiękowej Pawła Kulczyńskiego we współpracy z Pawłem Szroniakiem oraz spotkanie z autorami

7 MAJA – ŚRODA – GODZ. 18.00

Powietrzne korzenie. Strategie przetrwania Marielli Mehr wykład Katarzyny Leszczyńskiej oraz projekcja filmu Marianne Pletscher Po tamtej stronie ulicy, 1986

8 MAJA – CZWARTEK – GODZ. 18.00

Aleksander Petrović, Spotkałem nawet szczęśliwych cyganów, 1967
pokaz filmu

11 MAJA – NIEDZIELA – GODZ. 15 – 18.00

ABECADŁO SZTUKI Take OFF/Put ON, pleciona tkanina wielofunkcyjna z materiałów z drugiego obiegu
warsztat twórczy dla rodzin prowadzony przez ZetPety (Natalia Siódmak, Marcin Ryczkowski)

14 MAJA – ŚRODA – GODZ. 18.00

Jasmine Dellal, Opowieści taboru cygańskiego, 2006
pokaz filmu

15 MAJA – CZWARTEK – GODZ. 18.00

Kto ma prawo do Europy?
wykład Joanny Talewicz-Kwiatkowskiej oraz pokaz filmu Kate Ryan Welcome Nowhere, 2012

 23 MAJA – PIĄTEK

GODZ. 17.30
Iluminacja neonu Tajsa, zaprojektowanego przez Mariana Misiaka

GODZ. 18.00
Taniec w mieście, taniec w miejscu
wykład Pawła Mościckiego oraz pokaz filmu Lászlo Moholy-Nagy’a Grosstadt Zigeuner, 1932

GODZ. 20.00
koncert Teresy Mirgi z zespołem KAŁE BAŁA

24 –  MAJA – SOBOTA 

GODZ. 10 – 17.00 (Z PRZERWĄ)
Powietrzne korzenie, cz. 2: warsztaty raperskie dla kobiet
Maria Konopnicka (Lena Rogowska i Asia Bordowy)
Warsztaty otwarte dla kobiet / dziewczyn od 15 roku życia

GODZ. 18.00
Globalni nomadzi, wędrowne hybrydy i wiara współczesnego wyrzutka
wykład Timei Junghaus

25 MAJA – NIEDZIELA – GODZ. 13.00

Finisaż wystawy
Uczta
performans Moniki Koniecznej i Eweliny Ciszewskiej

PONADTO, W TRAKCIE TRWANIA WYSTAWY REALIZOWANE BĘDĄ NASTĘPUJĄCE DZIAŁANIA NA ŻYWO:

Marian Misiak “Typograficzny obraz przestrzeni bez liter”

Interdyscyplinarny eksperymentalny projekt badawczy poszukujący możliwości zapisu języka mówionego. Zwieńczeniem badań jest projekt interwencji typograficznej dedykowanej kulturze romskiej w przestrzeni publicznej Tarnowa.

 Paweł Kulczyński i Paweł Szroniak “Protest song”

Na potrzeby powstania instalacji dźwiękowej Protest song, Katarzyna i Zbigniew Szumscy z Teatru Cinema prowadzą ze społecznością romską otwarte próby muzyczno-choreograficzne.

 Ponadto:

–        mikrorezydencje artystyczne (Karolina Freino, Małgorzata Mirga-Tas, Marta Kotlarska / Martushka Fromeast)

–        dostępne dla publiczności archiwum projektu w procesie

–        redakcja „na żywo” publikacji podsumowującego wystawę Tajsa

Wstęp wolny na wystawę i wszystkie wydarzenia towarzyszące
Przez cały czas trwania wystawy „Tajsa” przestrzeń BWA czynna wtorek-niedziela 13 – 20
*Na warsztaty obowiązują zapisy (gorowska@bwa.tarnow.pl), ilość miejsc ograniczona.

O Tajsie

Tajsa to słowo w języku romani, oznaczające w kilku jego dialektach zarówno „wczoraj”, jak i „jutro”. Jednocześnie doskonale określa doświadczenia i egzystencję dużej części Romów europejskich, będących historycznie społeczeństwami wędrującymi. Dla wielu z tych grup teraźniejszość jest jedynym rzeczywistym czasem. Wobec braku wczoraj i perspektywy jutra, jest tylko dziś.
Głównym tematem wystawy Tajsa jest refleksja na temat teraźniejszości. Mierząc się z doświadczeniem romskim w polu sztuki, nie tworzymy teorii czy modelu współczesnego podróżnika, czy wędrowca. Interesuje nas to, co zostało wytworzone poprzez doświadczenie tymczasowości i perspektywę teraźniejszości, wynikających z potrzeby, czy też konieczności przemieszczania się przez Romów, Cyganów, Wędrowców (Travellers).
Strategią „na dziś” często jest prowizoryczne działanie z materiałów dostępnych, odzyskanych. Czy właściwe jest to tylko doświadczeniom Romów? Permanentny stan tymczasowości w dobie kapitalizmu jest powszechnym doświadczeniem dużej części ludności. Wytwarzane są w nas potrzeby, na które nas nie stać, stąd więc „dom na kredyt”, „samochód na raty”. Porzucenie tych aspiracji może być ratunkiem przed zadłużeniem, ale również formą oporu przed neoliberalnym systemem wartości, w którym „stałość” i „ciągłość” to tylko fantazmaty, które muszą być okupione w rozliczne dobra.
Idąc za głosem Timei Junghaus, kuratorki Paradise Lost, pierwszego Romskiego Pawilonu na 52. Biennale w Wenecji w 2007 roku, uważamy, że tożsamość romska to również tożsamość współczesnego migranta, podróżnika, wreszcie europejczyka – otwartego na fuzje, z konieczności bądź z przekonania szukającego możliwości do realizacji swoich potrzeb, adaptującego się w nowej przestrzeni i miejscu; ponadnarodowego i mobilnego. Podobnie jak z nomadami tak i w przypadku Romów nie mówimy o jednej, homogenicznej grupie, lecz o społecznościach, które łączą podobne doświadczenia, potrzeby i uwarunkowania.
To co może różnić nomadów od społeczności romskiej to „przestrzeń społeczna, utworzona zgodnie z ich własną etyką wzajemnych relacji”, o której pisze Stewart w The Time of the Gypsies. Jednak porównując los wędrowców, nomadów z losem grup cygańskich, romskich nie mamy w zamiarze wrzucić ich wszystkich do jednego semantycznego worka. Nie możemy zapominać o wyraźnie kolonialnym oddźwięku w przypadku doświadczeń grup romskich, cygańskich, Sinti i idącymi za tym konsekwencjami – ubóstwem i wykluczeniem sporej części ludności tych grup. Pragniemy natomiast dać temu wydźwięk i uczynić z tego doświadczenia nową „jakość” dla nas wszystkich.
Świat „w budowie” jest skupiony na działaniu w czasie wiecznie trwającej teraźniejszości. Wystawa zatem nie będzie prezentować prac w swej tradycyjnej odsłonie obiektów artystycznych, ale raczej tworzyć warunki możliwości dla zaistnienia działań o charakterze artystycznym i poznawczym. W specjalnie zaaranżowanej scenografii odbędą się działania performatywne, wykłady, pokazy filmowe i warsztaty dla dzieci i dorosłych. Ważnym elementem tych działa będzie współpraca z tarnowskim Muzeum Okręgowym, które zajmuje się tematyką cygańską.
Tajsę symbolicznie otwiera mural tuż obok tarnowskiego Rynku, upamiętniający koczowniczą i wędrowną historię Romów, drastycznie przerwaną 50 lat temu w Polsce; zamyka wspólna uczta, do której zasiądziemy razem z tarnowskimi Romami.

Wystawa jest częścią projektu „Czego oczy nie widzą, tego sercu nie żal. Cykl wystaw sztuki współczesnej artystów międzynarodowych odnoszący się do dziedzictwa kultury Małopolski”. 

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Budżetu Państwa w ramach Małopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2007-2013 oraz Miasto Tarnów.