"Droga przez Polskę"

Wystawa przygotowana przez Stowarzyszenie Dokumentalistów „Droga” skupiające fotografów prasowych, członków ZPAF i Stowarzyszenia Autorów ZAIKS. Celem Stowarzyszenia jest dokumentacja wielokulturowego dziedzictwa, życia obyczajowego, społecznego, architektury i środowiska naturalnego regionów Polski; współ-uczestnictwo w kształtowaniu świadomości własnej kultury, na którą składają się uwarunkowania historyczne, ekonomiczne, obyczajowe i religijne, a także upowszech-nianie zebranych materiałów.

W okresie gorączkowych zabiegów o rozwój polskich dróg i autostrad, sięgnęliśmy do tematu aktualnego od dziesięcioleci, chcąc przypomnieć co i jak zmieniało się w polskim pejzażu drogowym od lat 50 ubiegłego wieku. Większość prac na wystawie pokazuje sytuacje i zdarzenia zarejestrowane przypadkowo podczas reporterskich wyjazdów fotografów prasowych. Z pojedynczych fotografii odnalezionych w archiwach ponad dwudziestu autorów powstała opowieść o życiu na drodze. Ludzie, ich dobytek, zwyczaje, używane pojazdy i warunki transportu utrwalone przez dokumentalistów są zapisem czasu i zmieniającej się rzeczywistości.

Autorzy fotografii: Jan Anderman, Jacek Barcz, Stanisław Ciok, Wojciech Druszcz, Jan Dunin – Borkowski, Leszek Fidusiewicz, Aleksander Jałosiński, Irena Jurkiewicz, Witold Jurkiewicz, Jan Dunin – Borkowski, Dobrosław Kostkowski,  Jacek Kucharczyk, Stanisław Kulawiak,  Andrzej Łada, Maciej Musiał, Marian Musiał, Hanna Musiałówna, Maciej Osiecki, Krzysztof Pawela, Włodzimierz Pniewski, Piotr Sawicki, Mieczysław Świderski, Marek Szymański, Przemek Wierzchowski, Krzysztof Wojciewski.

Wystawę „Droga przez Polskę” przygotowała:
Hanna Musiałówa.

Współpraca: Jan Anderman.
Koordynacja: Leszek Pedryc

Fotoreporterzy, zatrudnieni w reżimowej prasie (innej nie było), znajdowali się po tej samej stronie barykady co większość społeczeństwa. W lata 70. Polska wkroczyła z lekkim oddechem, lecz bez większych złudzeń. Zapełniły się półki sklepowe, przy odrobinie szczęścia i sprytu można było zdobyć odrzut eksportowy, czyli ekskluzywny wyrób rodzimej produkcji – świetne buty lub szpanerską kurtkę z wieloma kieszeniami. Dziewczyny chodziły w sukienkach z Hoflandu, dziergały swetry na drutach według własnego pomysłu.

Życie pełne naturalnych barw toczyło się na przekór jedynie słusznej nierzeczywistości. Klasa średnia piła żytnią i bułgarskie wino, paliła mentolowe z filtrem i Extra Mocne. Stabilizację życiową zapewniało M-ileś i mały Fiat. Wkrótce sytuacja „dziesiątej ekonomicznej potęgi świata” wróciła do normy i było jak zawsze – władza sobie, a społeczeństwo sobie. Dla fotoreportażu nastał dobry czas. Ilustrowane tygodniki, oprócz państwowotwórczych tematów, poruszały ważne problemy społeczne. Wyjątkowo gościnnym miejscem dla tego rodzaju fotografii był tygodnik „itd”. Fotoreporterzy wędrowali po kraju, a czasem po zaprzyjaźnionych republikach w poszukiwaniu ludzkich tematów, których pod dostatkiem dostarczało życie. (…)

W latach 70. człowiek z prasy był kimś. Zawód nobilitował. Ludzie nie uciekali na widok aparatu. Fotoreporterów jednoczyła ciekawość świata i krytyczny stosunek do ówczesnej rzeczywistości. W codziennych rozmowach rzadko się mówiło o polityce i pieniądzach. Nie mieliśmy pojęcia o wyścigu szczurów. Nikt nikomu nie zazdrościł sukcesu – oblewaliśmy nagrody w konkursach fotografii prasowej, a także wszelkie inne okazje. Zintegrowane środowisko pasjonatów reportażu traktowało pracę jako sposób na życie. Dziś doceniamy wartość dokumentalną tej fotografii.

/Anna Musiałówna/