Mościce miasto ogród

Wystawa poświęcona żywej idei mościckiego miasta – ogrodu

Prezentujemy historię tworzącego się miasta, w okresie przed jak i po II wojnie. Miasta – dzielnicy nazwanego na cześć Prezydenta Polski Ignacego Mościckiego – pomysłodawcy budowy w 1927 roku Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Tarnowie. Jest to opowieść o życiu w Mościcach, miejscu niezwykłym, zaprojektowanym od samego początku z myślą o jego mieszkańcach. Ludziach, którzy pracowali, uczyli się i odpoczywali wśród zieleni, w sąsiedztwie fabryki, która z czasem stała się głównym mecenasem dzielnicy.

Fotografie pochodzące ze zbiorów Marka Tomaszewskiego i rodzinnych albumów mieszkańców Mościc pokazują spędzanie czasu wolnego, spacery z dziećmi, rodzinne pikniki wokół Domu Kultury Zakładów Azotowych, pracujących w przydomowych ogródkach a także miejsca, których już nie ma, np. Mościcki Małpi Gaj, korty tenisowe, uroczystości i zabawy itd. Kurator wystawy Barbara Bułdys wybrała także te fotografie, na których w tle ogrodów, zatrzymana została historia: powódź, wojna, bieda, wyjątkowi ludzie.

Wystawa stanowi ważny dokument czasu i miejsca – Mościc, budowanych według idei miasta ogrodu, autorstwa anglika Ebenzera Howarda. Ekspozycja jest lekcją historii dla młodszych a dla starszych chwilą nostalgicznych wspomnień.

Mościce, skromne osiedle przyfabryczne, stanowiące swoisty przegląd wszystkich nurtów i tendencji architektonicznych dwudziestolecia międzywojennego, wytrzymało próbę czasu. Nadal stanowi jedną z najbardziej komfortowych i luksusowych dzielnic miasta. Ludzie którzy je zamieszkiwali – elita intelektualna międzywojennej Polski, ich styl życia, pasje, zainteresowania – na zawsze zmienili oblicze Tarnowa. Współcześni mieszkańcy miasta – ogrodu są przekonani o wyjątkowości swojej małej ojczyzny. Urbaniści w Polsce i na świecie odwołują się do idei miasta – ogrodu planując nowe dzielnice mieszkaniowe.

Idea miasta – ogrodu narodziła się w Londynie w okresie po rewolucji przemysłowej w odpowiedzi na złe warunki życia klasy robotniczej w przeludnionych miastach Anglii. Jej twórcą był Ebenzer Howard (1850 – 1928). Powrócił on do Londynu zainspirowany kilkuletnim pobytem w Stanach Zjednochonych, gdzie wyemigrował w wieku 21 lat, aby na kilka lat stać się pionieremw Nebrasce, a później reporterem w Chicago. Postępowe idee budowy jakościowych osad robotniczych istniały w Anglii i Europie już wcześniej. Wymienić należy osiedle Bournville powstałe w 1895 roku wokół fabryki Catbury, osiedle Port Sunlight w Anglii czy np osiedla zakładane przez rodzinę Krupp w Niemczech. Howardowi udało się jednak idee te zsynkretyzować, opisać i rozpowszechnić w całej Europie i na świecie. Po raz pierwszy wyłożył je w roku 1898 w książce zatytułowanej Jutro: Pokojowa ścieżka do rzeczywistej reformy, która w roku 1902 została wydana, pod nowym tytułem: Miasta ogrody jutra. Dzieło to zawierało wizję miast samowystarczalnych ekonomicznie i kulturowo, o ograniczonej liczbie mieszkańców, pozbawionych skrajnego ubóstwa, brudu i przestępczości, otoczonych przez pasy zieleni i pól uprawnych zaopatrujących miasto w zdrową żywność. Idę miasta-ogrodu zilustrował Howard rysunkiem trzech magnesów, który rozwiązywał kwestie “dokąd ludzie pójdą” i wybory pomiędzy miastem i wsią. W 1899 roku Ebenzer Howard założył Stowarzyszenie Miast Ogrodów (Garden Cities Association), funkcjonujące do dzisiaj pod nazwą Stowarzyszenie na rzecz Planowania Miast i Wsi (Town and Country Planning Association). Specyficzny plan urbanistyczny o zaokrąglonych uliczkach, połączenie zalet miasta takich jak możliwości pracy i rozrywki i zalet życia ma wsi takich jak styczność z naturą, cisza, niższe koszty mieszkania, zaowocować miało powstaniem miast przyszłości, zamieszkałych przez idealne społeczności.
Wkrótce rewolucyjna i z pozoru utopijna myśl Ebenzara Howarda rozprzestrzenia się w całej Anglii. Kształtuje również urbanistykę i architekturę europejską i światową.Wpisuje się także w jubileusz 90 lecia istnienia Państwowej Fabryki Związków Azotowych w Tanowie – Dzisiejszej Grupy Azoty.

Paweł Jaworski, promocja książki Ebenezera Howarda
„MIASTA-OGRODY JUTRA” – godz. 19:00

Więcej informacji wkrótce na stronie www.csm.tarnow.pl

Centrum Sztuki Mościce

ul. Traugutta 1, 33 – 101 Tarnów

Informacje: Kasa CSM tel. 14 633 46 04

www.csm.tarnow.pl