Orkiestra Dęta Grupy Azoty S.A.

Prezydent Tarnowa Roman Ciepiela zaprasza mieszkańców do Amfiteatru Letniego na koncert Orkiestry Dętej Grupy Azoty S.A.

Poniżej przedstawiamy historię Orkiestry zredagowaną przez Grażynę Śniecikowską i Jacka Skrzelowskiego na podst. Archiwum TA i Orkiestry Dętej Grupy Azoty S.A.
Takie były początki…
Był rok 1927, gdy rozpoczęto pod Tarnowem budowę Państwowej Fabryki Związków Azotowych. Już w 1928 r. postanowiono też powołać fabryczną Orkiestrę Dętą. 25 muzyków, którzy ją utworzyli, wybrano spośród tłumu bezrobotnych, szukających na wielkiej budowie pracy, kierując się ich muzycznym talentem. W zakupie używanych instrumentów pomógł kapelmistrz orkiestry wojskowej 5 Pułku Strzelców Konnych, Ferdynand Spiryk. Dyrygentem został Franciszek Lalik i to on przygotował orkiestrę do pierwszych koncertów. Mościce usłyszały ją już w okresie noworocznym, pierwszym zaś wielkim dla niej popisem był dzień uroczystego otwarcia PFZA – 18 stycznia 1930 r., na które przybył sam prezydent RP Ignacy Mościcki.

Od marszów po… fokstroty!
W 1931 r., gdy dyrygenturę przejął porucznik Jan Kopczyński, wprowadzono elementy musztry wojskowej, a muzyków ubrano w zielone mundury organizacji strzeleckiej. W 1932 r. orkiestra zagrała m.in. w Gdyni, w czasie obchodów „Dni Morza”. W zakupie instrumentów pomagała finansowo dyrekcja fabryki. Z czasem okazji do publicznych koncertów było coraz więcej, bo rozrastające się Mościce potrzebowały życia towarzyskiego. Orkiestra grywała w świetlicy Domu Robotniczego, w hali sportowej nad Białą i podczas festynów na Błoniach Dąbrówki Infułackiej. Jej repertuar też znacznie się rozszerzył. Oprócz oficjalnych melodii grywano też modne wówczas utwory taneczne, jak walce i fokstroty. W 1937 r. na krótko dyrygentem został Aleksander Szkoula, a już w następnym roku orkiestrę przejął zawodowy muzyk, Kazimierz Abratowski.

Lata wojny, okupacji i okres powojenny…
Wojna, a potem okupacja w życiu Mościc i fabryki zmieniły wiele. Część muzyków nie powróciło z frontów kampanii wrześniowej. Jednak okupacyjny zarząd fabryki zażądał wznowienia działalności orkiestry, wyznaczając jej codzienną „pracę” – podczas przerwy na posiłek orkiestra, przygrywając, maszerowała fabrycznymi ulicami. Były i plusy strony tego rozporządzenia – zachowano instrumenty, a muzycy otrzymali dodatkowe racje żywnościowe. Kiedy Niemcy rozpoczęli grabież i wywożenie urządzeń fabrycznych, zażądali również wywiezienia instrumentów. Po naradzie kilku członków orkiestry, postanowiono spakować stare, zniszczone instrumenty i w ten sposób udało się ocalić ich część.
W pierwszych dniach po wyzwoleniu Rada Robotnicza poleciła Janowi Sarkowiczowi reaktywowanie fabrycznej orkiestry. Dyrygentem ponownie został prof. Abratowski. Muzycy nie mieli mundurów, a jedynie czapki funkcjonariuszy straży przemysłowej. Orkiestra zaczęła wpisywać się w nowy kształt życia kulturalnego Mościc, bo lata powojenne przyniosły powszechną modę na muzykowanie. Coraz częściej też wyjeżdżała z koncertami poza Tarnów. Z członków orkiestry powstał oddzielny zespół koncertowy z instrumentami smyczkowymi, który grywał na festynach, zabawach i akademiach. Próby, koncerty i wyjazdy umacniały więzi pomiędzy muzykami i zbliżyły ich rodziny. Orkiestra stała się dla nich drugim domem…

W chwilach radości i smutku…
W 1952 r. prof. Abratowski odszedł na emeryturę. Jego miejsce zajął Kazimierz Bryndal, były tambormajor orkiestry wojskowej w tarnowskim 16. Pułku Piechoty, kompozytor i artysta-malarz. Wkrótce za nim do orkiestry przybyli muzycy zawodowi z dawnych orkiestr wojskowych. Zespół umocnił się profesjonalnie i rozrósł do 62 osób. Dzięki pomocy Zakładów Azotowych zakupiono wiele nowych instrumentów. Orkiestra nabrała profesjonalizmu, wysuwając się na czoło pośród licznych wtedy orkiestr zakładowych. Zapraszano ją na uroczystości państwowe, akademie, ale też uczestniczyła w chwilach smutnych, gdy żegnano na cmentarzu zmarłych pracowników.
W 1963 r. Kazimierz Bryndal zmarł. Na miejscu dyrygenta zastąpił go Edward Jaworski, były dyrygent w chrzanowskim „Fabloku”. Orkiestra zaczęła stawać do rywalizacji w konkursach i przeglądach, wszędzie oceniana wśród najlepszych. W 1971 r. wyjechała do słowackiej Ostravy, na Międzynarodowy Konkurs Orkiestr Dętych, gdzie zdobyła II miejsce. Od 1975 r. pojawił się też drugi nurt jej muzycznej działalności – udział w uroczystościach kościelnych.

Radość wspólnego koncertowania
W 1977 r. Edward Jaworski odszedł na emeryturę. Kierownictwo po nim objął ppłk. Stefan Czeredrecki, emerytowany kapelmistrz Orkiestry Reprezentacyjnej Wojska Polskiego. Do składu instrumentalnego orkiestry i jej repertuaru wprowadził on wiele nowości, rozszerzając jej brzmienie o sekcję saksofonów i majestatycznie brzmiące suzafony. Rok później mościckich muzyków zaproszono do Kolina w Czechosłowacji, gdzie wystąpiła z Garnizonową Orkiestrą Wojskową z Tarnowa, budząc zachwyt wielotysięcznej publiczności. W kolejnych latach zespół rozszerzył repertuar o nowe marsze, walce koncertowe, polki, mazurki, polonezy. Zaczęli też do niego napływać młodzi muzycy: wychowankowie orkiestry, jak i absolwenci szkół muzycznych. Tradycje orkiestry sprawiły, że wszystkie pokolenia połączyła rodzinna atmosfera. Były więc wspólne spotkania towarzyskie i wczasy, połączone wspólną radością koncertowania.

Za mundurem…
W latach 90. XX w. złamana została tradycja – w Orkiestrze Dętej Zakładów Azotowych pojawiły się kobiety – werblistki, co dodało uroku całemu zespołowi. Doszły do tego pięknie zaprojektowane mundury, ufundowane porzez Zakłady na 65-lecie zespołu. Teraz, na równi z mężczyznami, panie grały również na instrumentach dętych, na fanfarach, fletach i na rogu. Pod koniec lat 90. już ponad 70% orkiestry stanowili ludzie młodzi, nierzadko z wyższym wykształceniem muzycznym lub uczący się w szkołach muzycznych.

Telewizja, konkursy i… to idzie młodość!
W 1998 r. orkiestra wzięła udział w nagraniu programu TV Macieja Orłosia z cyklu „A to Polska właśnie”, w którym przedstawione zostały Tarnów i jego okolice. W 2002 r. zaproszona została do udziału w I Międzynarodowym Przeglądzie Orkiestr Dętych „Gorlicki Maj”. Później wyjechała do Niemiec, do Pfaffenhofen, na Międzynarodowy Festiwal „Europejskie Dni Muzyki”. W ciągu zaledwie trzech dni tarnowscy muzycy wystąpili około 10 razy, biorąc udział m.in. w koncercie galowym, transmitowanym przez niemieckie radio. Było to szereg innych, krajowych konkursów i przeglądów, na których orkiestra zdobywała laury.
W 2003 r. nagrała swoją drugą płytę. W 2004 r., na festiwalu “Echo Trombity” w Nowym Sączu, po raz pierwszy wziął udział „Nitro Band” – zespół pod dyrekcją Bartka Szułakiewicza, działający przy orkiestrze i utworzony z jej muzyków, i zajął… I miejsce! Orkiestra zaś w kategorii orkiestr zakładowych – II. Podobnie jak rok później.
1 września 2006 r. – po śmierci nieodżałowanego muzyka Stefana Czeredreckiego, za dyrygentury którego orkiestra przeżywała swoje największe sukcesy – jej dyrygentem został Bartłomiej Szułakiewicz – młody, zdolny aranżer, absolwent Akademii Muzycznej w Krakowie oraz w Katowicach. Po jego rezygnacji w 2017 roku obowiązki dyrygenta przejął Czesław Sroka. Niestety jego choroba, a potem śmierć sprawiła, że znowu doszło do zmiany na stanowisku dyrygenta. Od roku 2020 funkcję tą objął Jacek Skrzelowski i to pod jego batutą Orkiestra Dęta Grupy Azoty S.A. godnie reprezentuje naszą firmę, Mościce i ziemię tarnowską.

Nie sposób w kilku zdaniach streścić ponad 90 lat z życia Orkiestry Dętej Grupy Azoty S.A. Od początku była ona ambasadorem mościckiej solidności i dbałości o dobre imię. Była też od zawsze pod życzliwą opieką dyrekcji naszej firmy, która dbała o wyposażenie jej w instrumenty, mundury, o siedzibę dla zespołu. Oprócz tradycyjnych melodii marszowych i światowej klasyki, orkiestra ma w swym dorobku transkrypcje największych przebojów muzycznych, operetkowych i jazzowych. Koncertuje w salach i podczas paradnej musztry. Ma na koncie nagrania radiowe, telewizyjne oraz liczne zwycięstwa w konkursach. Połączenie tradycji i młodości uczyniło z niej zespół, którego 90-lecie stało się pomostem do dalszego rozwoju i umacniania jej popularności. Nadal uświetnia wszystkie większe imprezy państwowe, kościelne, bierze udział w koncertach charytatywnych. Rozszerza swój repertuar, uczestniczy w chwilach radosnych i smutnych, rzec można – jest z mieszkańcami Tarnowa i Mościc na dobre i na złe. Oby tak dalej, przez następnych 90 lat…